محاضرات في اصول الفقه، جلد اول

1- ساختار
کتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در چهار جلد و هر جلد در چندین امر یا مبحث، ارائه شده است.
تنها چهار جلد از کتاب (شامل مباحث الفاظ)، منتشر شده است و مسائل عقلی و اصول عملیه علم اصول، به صورت مخطوط باقی مانده است.

۲ - جلد اول
۳ - مباحث ده‌گانه
امر اول، اقسام قواعد و مبادی علم اصول را بیان کرده و امر دوم، به تعریف علم اصول اختصاص یافته است.
در امر سوم، پس از بیان موضوع علم و عوارض ذاتی آن، به نحوه تمایز علوم از یک دیگر اشاره شده است.
در امر چهارم، پس از بررسی منشا وضع و تعیین واضع، حقیقت وضع مورد بحث قرار گرفته و ضمن بیان اقسام آن، معنای حرفی و اسمی بررسی شده است.
امر پنجم، به بررسی استعمال لفظ در معنای مجازی اختصاص یافته و در امر ششم، اطلاق لفظ و اراده شخص و نوع آن بحث شده است.
در امر هفتم، اقسام دلالت و وضع مرکبات از لحاظ اجزاء، هیئت و ماده مرکب، بررسی شده و در امر هشتم، علامات حقیقت و مجاز که عبارتند از تبادر، عدم صحت سلب و اطراد، بیان گردیده و در امر نهم، حقیقت شرعیه بحث شده است.
در امر دهم، مبحث صحیح و اعم مطرح شده است. نویسنده، ضمن بحث از جریان این مسئله بنا بر قول به عدم وجود حقیقت شرعیه، به بررسی معنای واژه «صحیح»، دخول اجزاء و شرایط در محل نزاع و لزوم تصور معنای جامع بنا بر نظر هر یک از قائلین به صحیح و اعم، پرداخته است.

۳.۱ - ادامه مطالب
۱. عبادات: پس از نقد کلام محقق نایینی پیرامون مسئله، نحوه تصویر قدر جامع بیان و سپس به قول صاحب کفایه، محقق عراقی و محقق اصفهانی در باره این مبحث، اشاره شده است؛

۲. معاملات: نویسنده، در این مبحث، معتقد به تمسک به اطلاق در معاملات بوده و پس از تفصیل بین وضع اسامی معاملات برای اسباب و برای مسببات، دخول یا عدم دخول اجزاء و شرایط واجب در محل نزاع را بررسی کرده است.

۳.۲ - امر یازدهم
مسئله مشتق و مباحث مرتبط با آن، بررسی شده است. نویسنده، پس از تحریر محل نزاع، به این نکته اشاره کرده که نزاع در مشتق، در مورد وضع هیئت می‌باشد. اشکال دخول اسم زمان در محل نزاع، خروج مصادر و افعال از محل نزاع، دلالت فعل بر زمان، اصل عملی در مسئله، مبتنی بودن نزاع بر بساطت و ترکب، ادله وضع مشتق برای خصوص متلبس به مبدا، ادله قائلین به اعم و در نهایت، ثمره نزاع در مبحث مشتق، از دیگر مباحث مطرح شده در این امر است.

۳.۳ - مبحث اوامر

۳.۳.۱ - مقام اول
ماده امر را بررسی کرده است. نویسنده، پس از بیان معنای اصطلاحی امر، اعتبار علو در آن و منشا تبادر وجوب از لفظ امر را بررسی کرده و در ادامه، به مسئله طلب و اراده و نظریات معتبر در آن، اشاره کرده است، با این تفصیل:
۱. نظریه اشاعره: اعتقاد به کلام نفسی و مسئله جبر؛
۲. نظریه فلاسفه: اراده ذاتی خداوند؛
۳. نظریه معتزله: تفویض؛
۴. نظریه امامیه: امر بین الامرین.

۳.۳.۲ - مقام دوم
صیغه امر، بررسی شده است. نویسنده، ضمن بیان معنی صیغه امر، نحوه ظهور آن در وجوب و جملات فعلیه‌ای را که در مقام انشاء استعمال شده‌اند، بررسی کرده است. در ادامه، پیرامون واجب تعبدی و توصلی، شک در سقوط واجب به واسطه فعل غیر اختیاری مکلف، شک در تعبدیت یا توصلیت، مقتضای اصل لفظی در مسئله و تقابل بین اطلاق و تقیید، بحث شده است.